Pismo Święte nie wspomina o rodzicach Maryi, o Jej narodzeniu i dzieciństwie. Te informacje uzupełniają apokryfy, czyli popularne pisma wczesnochrześcijańskie nieznanych autorów. Największy wpływ na tradycję wywarła tzw. Protoewangelia Jakuba z połowy II wieku. Z niej znamy imiona rodziców Maryi, Joachima i Anny. Z niej dowiadujemy się o tym, że Maryja była dzieckiem wymodlonym i od początku swego istnienia poświęcona przez rodziców na służbę Bogu.
Protoewangelia Jakuba opowiada o najmłodszych latach Maryi i o oddaniu Jej do świątyni. Apokryf ten podaje też, że Maryja urodziła się w pobliżu świątyni w Jerozolimie.
Na miejscu wskazanym przez tradycję jako dom rodziców Maryi zbudowano pod koniec v wieku świątynię nazwaną Kościołem Najświętszej Panny. Obecnie nosi ona nazwę bazyliki św. Anny. Nazywany był też bazyliką Sanctae Mariae ubi nata est. Kościół ten został poświęcony w dniu 8 września i ta data została przyjęta jako dzień narodzin Maryi.
Najstarsze wzmianki o liturgicznych obchodach święta narodzin Maryi pochodzą z VI wieku ze Wschodu, z Syrii. W Rzymie zostały wprowadzone przez papieża Sergiusza I w roku 688. Było to święto, w którym odbywała się uroczysta procesja z zapalonymi świecami z kościoła św. Adriana do Bazyliki Matki Bożej Większej. Światło zapalonych świec miało symbolizować narodzenie Maryi, która przyniosła światu Chrystusa, Światło świata. Z Rzymu święto rozpowszechniło się w krajach Europy Zachodniej.
W niektórych miejscach istnieje kult Maryi-Dzieciątka. W jerozolimskim kościele czczona jest figurka Maryi przedstawionej jako małe dzieciątko. Także we Włoszech, np. w Mediolanie, znajduje się sanktuarium, w którym otaczana jest kultem Madonna Bambina.
Święto Narodzenia w Polsce nazywano także świętem Matki bożej Siewnej. Zgodnie z tradycją w tym dniu przynosi się ziarno do kościoła, by je poświęcić. Według naszych przodków, gdy ziarno zostanie pobłogosławione dniu maryjnego święta, wtedy wyda ono obfity plon. Tradycyjnie siewy miały miejsce dopiero po 8 września, czyli po święcie Narodzenia.
W wielu regionach Polski, w wigilię Narodzenia Matki Bożej, rolnik musiał zasiać choć kilka garści zboża. W niektórych regionach Polski rolnic kropili sobie przed siewem ręce wodą święconą.
Pierwszą garść rzucali w formie znaku krzyża ze słowami: „W imię Boże”.
By uprosić sobie dobry urodzaj do ziarna siewnego dołączano ziarno wyłuskane z kłosów, które były wraz z kwiatami i ziołami poświęcone w uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
W dniu 8 września w diecezji warmińskiej obchodzi się święto Najświętszej Maryi Panny Gietrzwałdzkiej. Sława sanktuarium w Gietrzwałdzie rozprzestrzeniła się w całej Polsce po mających tam miejsce objawieniach maryjnych. Od 27 VI – 16 IX 1877 roku ukazywała się Matka Najświętsza dwom dziewczynkom: trzynastoletniej Justynie Szafrańskiej i dwunastoletniej Barbarze Samulowskiej. Maryja prosiła, aby codziennie odmawiać różaniec o trzeźwość i pokutę.
W setną rocznicę objawień, za zezwoleniem Stolicy Apostolskiej, biskup warmiński zatwierdził autentyczność objawień. W 1962 roku dokonano koronacji obrazu słynącego łaskami, a w 1970 r.
papież Paweł VI nadał tamtejszej świątyni tytuł bazyliki mniejszej.
WIECZORNE NABOŻEŃSTWO DOMOWE
W święto Matki Bożej i naszej najlepszej, duchowej matki rodzinne spotkanie modlitewne powinno mieć uroczysty charakter. Na domowym ołtarzyku lub w jakimś wyeksponowanym miejscu umieszczamy wizerunek Matki Bożej i zapalamy przed nim świecę lub paschał rodzinny. Ołtarzyk dekorujemy kwiatami. W ustalonym, dogodnym dla całej rodzinnej wspólnoty czasie spotykamy się na wspólnej modlitwie. Możemy wspólnie rozważać słowo Boże, które odnosi się do Maryi: Mi 5, 1-4a; Rz 8, 28-30; Mt 1, 1-16.18-23. Z pewnością odnajdziemy w nim odpowiednie dla nas przesłanie Boga. Możemy podzielić się swoimi refleksjami z najbliższymi i dziękować za nie Najwyższemu.
W dalszej części modlitwy możemy odmówić różaniec w intencjach Maryi, tak jak zalecił św. Ludwik Grignon de Montfort, gdyż Ona wie najlepiej, kto potrzebuje tej modlitwy. Można też odmówić Akatyst lub odśpiewać Godzinki o niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny, albo chwalić Maryję śpiewem pieśni ku Jej czci.
MODLITWA DO NAJŚWIĘTSZEJ MARYI PANNY
(św. Wincenty Pallotti)
Niepokalana Matko Boża, Królowo nieba, Matko miłosierdzia, Orędowniczko i Ucieczko grzeszników! Oto ja – olśniony i zachwycony łaskami, które swą macierzyńską łaskawością wyjednałaś dla mnie tak obficie ze skarbu Bożego – postanawiam teraz i na zawsze oddać w Twe ręce serce moje, abyś je poświęciła Jezusowi. Tobie je więc oddaję, o Najświętsza Panno, i w obecności chórów anielskich i wszystkich świętych, a Ty w moim imieniu poświęć je Jezusowi. W ufności dziecięcej, do jakiej się przyznaję, jestem pewien, iż Ty teraz i zawsze wszystko czynisz, aby serce moje, jak najdoskonalej naśladując świętych, a zwłaszcza św. Józefa, przeczystego Oblubieńca Twego, bez przerwy należało całkowicie do Jezusa. Amen.
1 O Pani świata przeczysta,
Najświętsza niebios Królowo
I Gwiazdo morza świecąca,
Dziewico Matko przedziwna.
2 O przyjdź już, słodka Dzieweczko,
Zabłyśnij wreszcie, Panienko,
Bo Kwiat szlachetny masz przynieść:
Chrystusa, Boga – Człowieka.
3 Sławimy oto doroczne
Narodzin Twoich wspomnienie;
Jaśniejesz całej ludzkości,
Wybranych Córo rodziców.
4 Mieszkańcy ziemi, przez Ciebie
W niebiosach mamy ojczyznę
I błogi pokój nam dano
Sposobem nieporównanym.
5 Niech będzie Trójcy podzięka
Przez wszystkie wieki bez końca,
Że Ciebie nazwać możemy
Najtkliwszą Matką Kościoła. Amen.